Uyku bozukluğu insanın gelişim süreci ile birlikte varolan bir kavram olmakla birlikte uykunun ve uykuya ait bozuklukların incelenmesi 1960’lı yıllarda başlamış ve hızlı bir gelişme göstermiştir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde 120 milyon insanın uykusuzluk, obstrüktif uyku-apne sendromu, huzursuz bacak sendromu, narkolepsi-katapleksi sendromu, uyku yoksunluğuna bağlı bozukluklar gibi çeşitli uyku hastalıkları olduğu bilinmektedir.Bu hastalıklardan sıklıkla karşılaşılanlar hakkında kısa bilgiler aşağıda sunulmuştur.
Uykusuzluk
En sık görülen uyku bozukluğudur. Nedenler açısından bakıldığında çok kompleks olmakla birlikte en sık görülen nedenlerden biri depresyondur. Uykusuzluğa yol açan diğer nedenler arsında huzursuz bacak sendromu, böbrek hastalıkları, kalp yetmezliği, romatolojik hastalıklar, Parkinson hastalığı ve hipertiroidi sayılabilir. Ayrıca kahve, alkol ve diğer bağımlılık yapıcı maddelerin yanlış kullanımı, vardiyalı çalışma gibi uyku-uyanıklık düzenini bozan çalışma programları ve kronik stres de uykusuzluk nedenleri arasında yer almaktadır. Tedavide uykusuzluğun nedeni belirlendikten sonra genellikle nedene yönelik mültidisipliner bir yaklaşım gerekmektedir.
Huzursuz bacak sendromu
Huzursuz bacak sendromu, sıklıkla bacaklarda nadiren kollarda da hissedilebilen, tam olarak tarif edilemeyen, rahatsız edici, karıncalama, uyuşma ya da bacaklarda çekilme şeklinde de ifade edilen garip bir his nedeniyle uykuya dalma güçlüğü yaratan bir hastalıktır. İstirahat halindeyken ortaya çıkması ve hareketle kaybolması hastalık içn tipiktir.
Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu
Toplumda 40 yaş üzeri erkekleri %5-9, kadınların %2-4’ünde görülen oldukça sık karşılaşılan bir uyku bozukluğudur. Hastaların çoğunda tipik olarak gürültülü bir horlama bulunmakta, horlamalara gece içerisinde nefes durmaları eşlik etmektedir. Hastalar horlama, uykudan nefes alamayarak uyanma, sabah yorgun ve başağrısı ile kalkma, gece sık tuvalete kalkma, gece aşırı terleme ve gündüz aşırı uykululuk gibi şikayetlerle doktora başvurmaktadır. Obstrüktif uyku-apne sendromlu hastalarda obezite, hipertansiyon, koroner kalp hastalıkları, cinsel fonksiyonlarda azalma ve depresyon sıklıkla hastalığa eşlik etmektedir. Tedavide hastalığın şiddetine bağlı olarak üst solunum yoluna yönelik cerrahi girişimler veya cerrahi dışı tedavi yöntemleri kullanılmaktadır.
Parasomni
Genellikle çocuk yaş grubunda sıklıkla karşılaşılan gece korkuları, uykuda yürüme ve konuşma, gece altını ıslatma gibi bir grup hastalığı içine almaktadır. Ayrıca ileri yaş grubunda özellikle Alzheimer ve Parkinson hastalarında sıklıkla görülen, rüya dönemlerinde ortaya çıkan ve çevreye zarar verebilecek davranışların olabildiği “ REM uykusu davranış bozukluğu” adı verilen uyku bozukluğunu da kapsamı içine almaktadır.
Narkolepsi-katapleksi sendromu
Gündüz karşı konulamayan uyku atakları, duygusal uyaranlarla ortaya çıkan kas felçleri, hipnogojik halüsinasyonlar ( uykuya dalarken ortaya çıkan gerçek dışı görüntü veya sesler)ve uyku paralizisi ( halk arasında karabasan olarak da bilinir) seyreden bir uyku bozukluğudur. Tanıda tüm gece uyku incelemesi ile birlikte rüya dönemleri ile başlayan gündüz uyku dönemlerinin saptanması önemlidir.
Epilepsi
Uyku incelemesi sara hastalarında gündüz yapılan EEG tetkiklerinde ortaya konamayan beyin patolojilerinin belirlenebilmesi için kullanılan en etkin inceleme yöntemlerinden biridir.